Güney Kore Cumhurbaşkanı Yoon Suk-yeol 50 Yıl Sonra İlk Kez Sıkıyönetim İlan Etti

Frances Mao ve Jake Kwon tarafından BBC News için yayınlandı

Güney Kore Cumhurbaşkanı Yoon Suk-yeol, artan siyasi baskılar altında ülkede 50 yılın üzerinde bir süredir ilk kez sıkıyönetim ilan etti. Ancak birkaç saat sonra parlamento bu hamleyi engelleyerek sıkıyönetimin kaldırılmasını sağladı.

Ulusal televizyonda saat 23:00’te yapılan sıkıyönetim ilanında güvenlik ve Kuzey Kore tehdidi vurgulanmasına rağmen, Yoon’un sıkıyönetimi siyasi engellere karşı bir tepki olarak ilan ettiği ortaya çıktı.

Gözlemcilere göre, cumhurbaşkanı kendisine yönelik siyasi saldırılarla başa çıkmak için sıkıyönetim ilan etme kararı aldı.

Sıkıyönetim ilan edilmesi ile birlikte parlamento dışında protestolar başladı ve milletvekilleri kısa sürede kararın yasadışı olduğunu belirterek karşı çıktı.

Neler yaşandı?

Cumhurbaşkanı Yoon, muhalefetin saldırılarına atıfta bulunarak “devleti kaosa sürükleyen güçlere karşı” sıkıyönetim ilan ettiğini açıkladı.

Kararla birlikte Güney Kore Ordusu’na geçici yetkiler verildi ve polisler ile askerler parlamentoya yerleştirildi. Meclis binasının çatısına iniş yapan helikopterler de görüldü.

Ordu, parlamento önünde tüm toplantıların ve siyasi faaliyetlerin yasaklandığını duyurdu. Ayrıca medya da ordu kontrolü altına alınacaktı.

Ancak Güney Kore muhalefeti Yoon’un sıkıyönetim ilanını hemen yasadışı ve anayasaya aykırı olarak nitelendirdi. Yoon’un kendi partisi olan Halkın İktidarı Partisi lideri de sıkıyönetimi “yanlış bir hamle” olarak tanımladı.

Aynı zamanda, muhalif lider Lee Jae-myung, Demokratik Parti milletvekillerini parlamentoda toplanmaya ve karara karşı oy kullanmaya çağırdı. Halkı da parlamento binası önünde protesto gösterilerine katılmaya davet etti.

Yüzlerce kişi bu çağrıya uyarak, güvenlik önlemleri altında toplanan binanın önünde “Sıkıyönetime Hayır!” sloganları attı.

Eylemciler ile polis arasında gerginlik yaşansa da, ciddi bir çatışma meydana gelmedi. Milletvekilleri barikatları aşarak parlamento salonuna girmeyi başardı. Gece 01:00’de 300 milletvekilinden 190’ı sıkıyönetim kararına karşı oy kullandı ve Yoon’un sıkıyönetimi geçersiz ilan edildi.

Sıkıyönetim kararının önemi neydi?

Güney Kore’de son olarak 1979’da askeri diktatör Park Chung-hee’nin öldürüldüğü darbe sırasında sıkıyönetim ilan edilmişti. Ülke 1987’de parlamenter demokrasiye geçtikten sonra hiç sıkıyönetim kararı alınmamıştı.

Ancak Yoon, ülkeyi “devlet karşıtı güçlerden” korumaya çalıştığını belirterek Salı günü sıkıyönetimi ilan etti. Seleflerine kıyasla Kuzey Kore’ye karşı daha sert bir politika benimseyen Yoon, siyasi muhalefeti Kuzey Kore yanlıları olarak tanımladı, ancak bu iddiayı kanıtlayamadı.

Sıkıyönetimde orduya geniş yetkiler verilir ve vatandaşların medeni hakları ile hukukun üstünlüğü askıya alınabilir.

Muhalefeti ne motive etti?

Yoon Mayıs 2022’de göreve geldi ancak Nisan 2022’deki genel seçimlerde muhalefet ezici bir galibiyet aldı. Bu durum Yoon’un gücünü önemli ölçüde zayıflattı.

Hükümet istediği yasaları geçiremez hale geldi ve sadece muhalefet partilerinin yasalarını veto edebildi. Yoon’un yolsuzluk skandallarına karışması da halk desteğini azalttı. Örneğin, First Lady’nin Dior çantasını hediye olarak kabul etmesi ve borsa manipülasyon skandalları yolsuzluk iddiaları arasındaydı.

Yoon geçen hafta özür dilemek zorunda kaldı ve First Lady’ye yönelik denetimleri artırdı. Ancak muhalefetin talebi üzerine daha geniş bir soruşturma yapmayı reddetti.

Ardından muhalefet, kamu görevlilerinden bazılarının görevden alınması için harekete geçti. Bu kişiler arasında, First Lady’ye ilişkin inceleme yapan denetleme kurumunun başkanı da bulunuyordu.

Şimdi ne olacak?

Güney Kore yasalarına göre parlamento çoğunluğu sıkıyönetimin kaldırılması yönünde oy verirse, hükümet bu kararı uygulamak zorunda kalır. Ayrıca sıkıyönetim parlamento üyelerini tutuklamayı yasaklar.

Yoon, parlamentodaki oylamadan kısa bir süre sonra sıkıyönetim kararını geri çekti. Ancak olayların seyri netlik kazanmadı. Parlamentonun önünde toplanan eylemciler, “Yoon Suk Yeol tutuklansın” sloganları attı.

Yoon’un aceleyle aldığı karar, Güney Kore’nin modern bir demokrasiye dönüştüğü görüşünü şoke etti. Sıkıyönetim, onyıllardır demokrasiye karşı en büyük meydan okuma olarak görülüyor.

Parlamento Başkanı ise “Demokrasiyi halkla birlikte koruyacağız” dedi.